تاریخچه تابلو فرش
در این مقاله می خواهیم درباره تاریخچه تابلو فرش مطالبی را خدمت شما ارائه دهیم که می توانید آن را مطالعه کنید .
خیلی از وقت ها ، ما از هویت ملی و ایرانی خود خبر ندازیم ، این که چگونه کشور ما به وجود آمده است ، چه افتخاراتی دارد و چه هنر ها و صنایع دستی را در جهان به نام خود دارد ؟
برخی از مردم در واقع اطلاعاتی در این زمینه ها ندارند . اگر می خواهید اطلاعاتی درباره یکی از آثار ایرانی که در جهان بسیار معروف است ، داشته باشید توصیه می کنیم ، این مطلب را که درباره تاریخچه تابلو فرش است با دقت بخوانید .
تاریخچه تابلو فرش
تابلو فرش یک هنر و اثر هنری محسوب می شود . این اثر نفیس در واقع فرشی است که بافته می شود و نقش و طرح آن جنبه ظاهری و تزیینی دارد . بعد از این که طرح نهایی بافته شد ، آن را به وسیله یک قاب زیبا دور تا دور آن را قاب می کنند .
به همین دلیل است که به آن تابلو فرش می گویند . یعنی فرشی که تابلو یا قاب شده است .
این محصول کاملا ایرانی است و در ایران برای اولین بار تولید شده است . در واقع به این علت که ایران پتانسیل بالایی در قالیبافی داشت ، به همین دلیل مردمان و هنرمندانی در شهر سردرود تبریز واقع در آذربایجان شرقی ، به این فکر افتادند که در کنار تولید زیر انداز هایی که تحت عنوان قالی شناخته می شدند ، یک فرش زیبا تولید کنند که بتواند در محیط های مختلف به عنوان یک اثر زیبا استفاده و بهره برداری شود .
بنابر این می توان گفت از دهه چهل اولین تابلو فرش جهان در شهر سردرود آذربایجان شرقی تولید شد و در ایران و جهان طرفداران زیادی پیدا کرد .
تابلو فرش دستباف
تاریخچه تابلو فرش ماشینی
تابلو فرش از آنجایی که در ایران تولید می شد ، این پتانسیل در ایران بود که با ورود فرش های ماشینی به بازار ، تابلو فرش های ماشینی نیز تولید شوند .
پس مقدمه تولید تابلو فرش ماشینی ، دو چیز بود : یک این که ایران دارای صنعت قالیبافی ماشینی بود و دو این که ایران قطب تولید تابلو فرش های دستباف در جهان بود .
پس در ایران این شرایط فراهم بود و تولید کنندگان هم برای توسعه محصولات خود به فکر تولید تابلو فرش ماشینی افتادند .
فرش ماشینی در ایران برای اولین بار در ایران در دهه 50 در شهر کاشان بافته شد و به عرضه رسید . کاشان اولین دستگاه های بافنده قالی ماشینی را وارد کرد و به وسیله آن توانست به عنوان اولین تولید کننده فرش ماشینی در ایران شناخته شود .
کاشان در این زمینه موفق بود تا جایی که پایتخت فرش ماشینی در جهان نام گرفت . به همین علت کارخانه ها در شهرک های صنعتی کاشان به شدت افزایش یافتند و فرش های ماشینی به عنوان یکی از کالا های مهم در صادرات ، صادر می شوند .
اولین تابلو فرش ماشینی جهان حدودا در سال 1378 در کاشان و در کارخانه ای به نام ساویز تولید شد . دومین کارخانه ای که به تولید تابلو فرش های ماشینی پرداخت ،
کارخانه فرش سادات بود که با ورود دستگاه های تابلو فرشبافی به این امر دست پیدا کرد .
تابلو فرش ماشینی
اما تابلو فرش ماشینی که به صورت اصولی تولید شد و دارای طرح های زیبا بود از سال 1388 به بعد به بازار آمد ، همزمان با تولید اولین فرش 700 شانه ماشینی .
بنابر این شکوفایی تابلو فرش ها را می توان در سال های 1388 به بعد دانست .
قالی یا فرش نوعی گستردنی بافته شده از الیاف پنبه، پشم و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار می‌رود. به دست بافتهٔ پُرزدار و گره‌دار قالی گفته میشود. از آنجا که قالی و فرش همیشه نقش‌های زیبا بر خود داشته‌اند، امروزه به جنبهٔ تزئینی آن نیز توجه میشود. از سال ۱۳۹۳ به بعد شهر کاشان به عنوان پایتخت فرش جهان معرفی و این اثر ماندگار در میراث ملموس یونسکو با شماره ۰۰۳۸۳ ثبت گردید. هم‌اکنون بیش از ۱۲۰۰ کارخانه تولید
فرش ماشینی و ۷۰۰ کارگاه تولید فرش دستبافت در منطقه کاشان و آران و بیدگل مشغول به فعالیت میباشد.[۱] صادرات فرش در ایران یکی از فعالیتهای اقتصادی پر سود محسوب میشود. «فرش های صادراتی»
ریشه‌شناسی واژه‌های مربوط به گستردنی‌ها
در زبان پهلوی واژه‌های گوناگونی برای اشاره به انواع گستردنی‌ها به کار برده میشد: برای قالی نفیس از بَت یا بوپ، برای نمد و فرش از نمت استفاده میشد و برای فرش و بستر از ویستَرْگ که از ویستردن (wistardan) گرفته شده که در فارسی امروز، گستردن گفته میشود.
اما واژهٔ قالی یا غالی از نام شهری به نام قالین (اصل نام شهر مشخص نیست هرچند قلعه و نه شهری وجود دارد که به انگلیسی غالین جاکار و بِرداوان می‌نامند و در خود ارمنی برداوان می‌گویند) در ارمنستان که در آن دوران بخشی از ایران باستان بوده‌است، گرفته شده‌است.
البتّه فرهنگ لغت عمید کلمهٔ قالی را برگرفته از کلمهٔ ترکی قالین به معنای فرشِ پُرزدار که با نخ و پشم به رنگهای مختلف بافته میشود، معنی کرده‌است.[۲] ∗
معنای «بوب» در لغتنامه دهخدا چنین آمده‌است:
فرش و بساط خانه… فرشی که آن را انبوب نیز گویند… در ارمنی، بوب و پهلوی، بوپ. در تاریخ طبری از ابوجعفر محمد بن جریر طبری (حدود ۲۶۶–۳۱۰) و ترجمه و تألیف ابو علی محمد بلعمی (۳۲۵) واژه «بساط» مترادف فرش آمده‌است. در آنجا از «فرش بهارستان» سخن می‌رود که در حملهٔ اعراب به ایران از کاخ تیسفون بدست آمده‌است. در معجم البلدان از یاقوت حموی (اوایل سده هفتم هجری قمری) چنین می‌آید: «بساطی یافتند از دیبا، شصت آرش اندر شصت آرش». در نُزهَة القُلوب حمدالله مستوفی (۷۵۰) از قول ابوعون صاحب کتاب الذیج چنین آمده‌است: «در قالی‌قلا فرشی بافته میشود که آن را قالی نامند و قالی نسبت اختصاری است به شهر قالی‌قلا و قالی‌قلا شهری است در ارمنستان کبیر... از عهد انوشیروان، هنوز ارمنستان بدست ایرانیان بود تا اسلام آمد… «ارمینیاغس» یکی از مردم ارمنستان زمام حکومت… را در دست گرفت. پس از وی زنی به حکومت رسید بنام «قالی» و شهری ساخت و آن را «قالی‌قاله» نامید که به معنای احسان است.»
پیشینهٔ قالی
به دست بافتهٔ پُرزدار و گره‌دار قالی گویند. همهٔ پژوهشگران بدون چون و چرا بر این نکته اعتراف دارند که قالی و قالیبافی از آسیا شروع شده‌است. پژوهشگران بر این عقیده‌اند که ترکستان، ایران و قفقاز می‌باید مهد اولیهٔ این هنر بوده باشند.
از عباراتی که در انجیل و ادبیات کلاسیک آمده به این نتیجه رسیده‌اند که هنر شرقی قالیبافی مدت‌ها قبل از میلاد مسیح شناخته شده و وجود داشته‌است.[۳]
هومر حماسه‌سرای معروف سدهٔ هفتم پیش از میلاد یونان صحبت از «کاناپه‌ای که با یک قالی ارغوانی مفروش شده بود» میکند. یا گزنفون مورخ، فیلسوف و سردار آتنی که در سال ۴۰۱ پیش از میلاد به جنگ با ایرانیان باستان پرداخته، گزارش کرده‌است که ایرانیان عادت دارند روی قالیهای نرم استراحت کنند. با نگاهی به نقشهٔ جغرافیا امروزه منطقهٔ وسیعی شامل کشورهای آسیای صغیر، ترکیه، قفقاز، ایران، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان، هند، تبت، چین، مصر، اسپانیا و حتی کشورهای شبه‌جزیرهٔ بالکان مانند رومانی را می‌یابیم که هنر و صنعت قالیبافی در آنها وجود دارد؛ ولی آنطور که پژوهشگران گفته‌اند، ایرانیان نخستین قومی بوده‌اند که به قالیبافی پرداختند و در این زمینه سرآمد جهانیان شدند. چنان‌که آخرین پژوهش‌های باستانشناسی هم دال بر این موضوع هستند. منظور اشاره به قدیمی‌ترین قالیِ پُرزدارِ شناخته‌شدهٔ موجود در جهان یعنی قالیچهٔ پازیریک است که در سال ۱۹۴۹ میلادی برابر با ۱۳۲۷ هجری شمسی توسط گروهی از باستان‌شناسان روسی به سرپرستی پروفسور رودنکو در حفاری‌هایی در منطقهٔ آلتای سیبری جنوبی در درهٔ پازیریک کشف شد[۳]
تاریخچهٔ بافت قالی (یا فرش) تا آنجا که دانسته شده‌است، به هزارهٔ پنجم و ششمِ پیش از میلاد در آسیای مرکزی برمی‌گردد. قالی ایرانی پازیریک، قدیمی‌ترین قالیِ دستبافِ یافته‌شدهٔ جهان است که در سیبری کشف شده و بافت ایران در دوران هخامنشیان است.
قالیبافی در سدهٔ ۱۰ میلادی به وسیلهٔ مورها به اسپانیا شناسانده شد. جنگ‌های صلیبی باعث شد تا قالیهای ترکی به اروپا برده شوند که در آنجا بیشتر از دیوارها آویزان میشد یا بر روی میزها قرار می‌گرفت؛ بنابراین، از آغاز آشناییِ اروپاییان با قالی، آنها به آن به دیدهٔ یک اثر هنری و نه یک زیراَنداز می‌نگریستند. پس از گسترش تجارت در سدهٔ ۱۷، قالیهای ایرانی به شکل چشمگیری به اروپای غربی شناسانده شدند.
امروزه مراکز عمدهٔ تولید و بافت قالی، کشورهای ایران، پاکستان، هند، ترکیه، شمال آفریقا، منطقهٔ قفقاز، نپال، اسپانیا، ترکمنستان و تبت میباشند.
تاریخ قالی در ایران
پیشینهٔ درهم‌تنیدنِ الیاف در ایران برای تولید منسوجات به‌خصوص پارچه، به هزارهٔ پنجم پیش از میلاد می‌رسد. آثار گرانبها و زیبایی که از بخشهای مختلف ایران به دست آمده، گواه آن اند که منسوجات ارزشمند و بحث‌برانگیزی در این دوران وجود داشته‌اند، ازجمله تابوت سفالی دوران دالما، کردستان، همچنین آیینهٔ مسیِ زنگ‌زدهٔ نوعِ ایلامی در سیلک و سایر مناطق.
بعد از گذشت سالیان متمادی، تقریباً در هزارهٔ دوم پیش از میلاد، انسان توانست چگونگیِ به‌هم‌ریسیدنِ نخ‌ها و ساختنِ طناب را کشف کند. این اکتشاف مانند تمام اکتشاف‌های تاریخ فواید بسیار سودمندی برای هنر و صنعتِ آن دوران داشت.
از جمله آن که از رشته‌های درهم‌تنیدهٔ طناب مانندی برای زیباییِ ریشه‌های فرش استفاده می‌کردند. آثار به‌دست‌آمده از مناطقی مانند گورهای مارلیک، قلعهٔ کوتی در دیلمان، و همچنین حسنلو نزدیک ارومیه شاهدهایی بر این ادعا هستند.
قدمت فرشبافی و به‌طورکل منسوجات در ایران بسیار زیاد است. آثار زیبا و تفکربرانگیزی از دوره‌های مختلف کشف شده‌اند که نمی‌توان آنها را به‌طور دقیق به یک دورهٔ خاص نسبت داد. گاهی اوقات یک اثر طیِ گذشتِ سالیانِ دراز و طی سلسله‌های مختلف ساخته شده‌است.
ایلخانیان و تیموریان
فرشهای دورهٔ ایلخانیان زیاد شناخته‌شده نیستند. در این مورد محققی به نام آرمی برینگز نظریه‌ای ارائه داده که دارای نقاط ضعف بسیاری میباشد و در درستی آن به دیدهٔ تردید باید نگریست. بر پایهٔ نظر او نقاشی‌هایِ فرشهای دورهٔ تیموریان دقیقاً خصوصیاتِ فرشهای این دوران را بازمی‌تابند.
به عبارت دیگر با دیدن این نقاشی‌ها میتوان به تمام ویژگی‌های بافتی و ظاهری و به‌طور کل تاریخچهٔ آنها پی‌برد. اما از آنجا که نقاشی‌های به‌دست‌آمده از هنر فرشبافی این دوران بسیار محدود میباشند، پس اطلاعات زیادی از فرشهای این دوره در دست نیست و درست همینجاست که سستیِ نظریهٔ برینگز هویدا میشود.
دورهٔ صفویه
فرشهای ایران در دورهٔ صفویه به بالاترین حد خود در زیبایی و بافت رسیدند که این مهم به دلیل تحت پشتیبانی شاهان قدرتمندی چون شاه عباس قرارگرفتن بود و دسترسی فراوان به مواد مورد نیاز برای بافت فرش و همچنین به‌رسمیت‌شناختنِ فرش به عنوان کالایی برای تجارت بوده‌است.[۴]
فرشهای مشهور ایرانی
با وجود شهرت و قدمت هزاران ساله ولی باز هم فرش ایرانی بین مردم ایران ناشناخته است؛
کمتر کسی میتواند با دیدن فرشی محل بافت آن را حدس بزند و در مورد خصوصیات با ارزش آن صحبت کند، در حالی‌که با اتمام یک فرش، شناسنامه آن نیز همراه با خودش صادر میشود. عدم آگاهی نسبت به ویژگی‌های فرش سبب معضلاتی میشود.[۵]
قالیچه ترکمن
این فرش در تملک سان مارکو قرار دارد، و ۴ فرش دیگر در سال ۱۶۲۲ و همچنین سه فرش زربافت ابریشمی نیز به وسیلهٔ ایرانیان در سال ۱۶۳۶ به ونیز راه یافتند.[۶]
قالیچه مود خراسان
قالیچهٔ مود خراسان به شیوهٔ قالیهای مشهد بافته میشود. شهر مود در نزدیکی شهر بیرجند است و در بین تولیدات خراسان از بهترین‌هاست و شهرت جهانی دارد. اما از آنجا که تولیدات آن بسیار ناچیز است، تعداد بسیار کمی روانهٔ بازار میشود.
اندازهٔ قالیچهٔ مود ۸ متر مربع است. رنگ قالی‌ها هم‌خوان و معمولاً تیره‌است.[۷]
قالی شهر مشهد
نمونه‌ای از فرش مشهد
قالی مشهد در کارگاههای این شهر و اطراف آن بافته میشود. این قالی از مرغوبیت چشمگیری برخوردار است و معمولاً به بازارهای غرب و انگلستان می‌رود. نقش‌های به‌کاررفته در آنها نقش‌های ترنج، اسلیمی و پیچک مانند هستند.[۸]
قالیبافی در شهر مشهد حدود پنج قرن قدمت دارد. یکی از قدیمی‌ترین فرشهای مشهد که موجود است، نوعی فرش نماز (سجاده) است که توسط شاه تهماسب اول به سلیمان باشکوه در سال ۱۵۵۶ میلادی هدیه شده‌است. این فرشها در سه درجه کیفیتی در کارگاه سلطان ابراهیم میرزا، فرزند سام میرزا و برادرزادهٔ شاه طهماسب، ساخته می‌شده‌است.
یکی از انواع درجه یک آن تا چند سال پیش در لندن بود و به اعتقاد برخی در اختیار کلکسیونر معروف، شیخ سعود آل ثانی قطری است. تعدادی از نمونه‌های درجه دوم و سوم هنوز در موزهٔ توپکاپی موجود است.[۹][۱۰]
در سدهٔ ۱۹ و ۲۰ میلادی محبوبیت قالی مشهد به حدی رسید که از آن علاوه بر استفاده در داخل کشور، برای صادرات نیز بهره می‌جستند؛ الیاف پشمی به کار رفته در این فرشها به شدت صیقل داده می‌شدند تا رنگ را بهتر به خود جذب کنند، اما این عمل از دیگر سو باعث کاهش عمر فرشها نیز می‌گشت، و این عاملی بود که تصویر بدی از قالی مشهد در اذهان شکل گیرد، تا جایی که صادرات این فرش به اروپا به‌طور چشمگیری کاهش یافت. متأسفانه قالیهای به‌جای‌مانده از آن دوران نیز همگی در معرض فرسایش قرار دارند.[۱۱]
قالی زنجان
فرشبافی در زنجان یکی از صنایع با قدمت زیاد است که نقش قابل توجهی در صادرات فرش ایران ایفا میکند. قدمت فرش بافی را میتوان از اوایل بنای این شهر نام برد یعنی از زمان پادشاهی اردشیربابکان. فرشهای صادراتی زنجان از بهترین جلوه‌های فرهنگی این استان هستند.
فرش افشار زنجان یکی از پر طرفدارترین فرشهای ایرانی است به‌طوری‌که به دلیل زیبایی طرح و رنگ در کشورهای اروپایی بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌است.
قالی باصری
نمونه‌ای از قالی باصری
این قالی که رنگ مشخصهٔ آن نارنجی است؛ توسط زنان ایل باصری که ایلی کوچنده و پارس نژاد در استان فارس است بافته میشود.[۱۲] همچنین استفاده از عناصر طبیعت، مثل گل‌ها، گیاهان و پرندگان نیز از ویژگی‌های یک قالی ایل باصری میباشد.[۱۳]
قالیچه شیراز و نیریز
نیریز در شرق و در کنار دریاچه بختگان در استان فارس قرار دارد.
این ناحیه قالی‌هایی با کیفیت گوناگون و رنگ آمیزی زنده دارد و تیرگی رنگ‌ها از ویژگی‌های خاص قالیچه‌های افشاری است، از بوته‌های متنوع تزیینی به صورت تک و تکراری استفاده میشود و ساختار تار و پود ان از کتان است.
بسته به کیفیت پشم پرز قالیچه‌ها را نیمه بلند می‌چینند.[۱۴]
قالیچه بیرجند
بیرجند در میانهٔ راه مشهد و زاهدان است. همچون بخشهای دیگر شرق ایران قالیچه‌های این ناحیه نیز با گره جفتی و چهارتار بافته میشوند. فرشهای بیرجندی معمولاً با طرح خشتی و ریز ماهی میباشد. قالیهای بزرگ بیرجندی تا ۲۰ متر مربع نیز بافته میشوند.
از رنگهای نارنجی، قرمز، زرد و آبی برای ایجاد تضاد با بژ در زمینه استفاده میشود. تار و پود آن پیشتر از پشم بوده‌است. اما در قالیهای جدید بیشتر از کتان استفاده میشود. این قالیچه دوام چندانی ندارد و پرزهای آن نیمه‌بلند و بلند چیده میشوند.[۱۵]
قالیچه تصویری بلوچی
گروه‌هایی از اقوام بلوچ که ساکن افغانستان هستند، از سالها پیش قالی می‌بافتند. اکثر طوایف بلوچی مسلمان سنی هستند و به زبانی نزدیک به پارسی میانه صحبت میکنند. طرحهای قالیچه‌های بلوچی بیشتر از نقش‌های ترکمن گرفته شده‌اند و بقیه ترکیبی از طرحهای قالی بخشهای دیگر ایران‌اند. در آنها رنگهای مصنوعی کمتر به‌کاررفته و بیشتر از رنگهای طبیعی استفاده میشود.[۱۶]
هر چه که باید درباره تابلو فرش بدونیم!
توسط تیم تولید محتوا شیپور آخرین بروزرسانی ۲۸ مهر, ۱۳۹۸ 7,541
شاید تا حالا شده باشه که به یه تابلو فرش خیره بشین و زیبایی شو تحسین کنین!
بیایین ببینیم این هنر اصیل ایرانی چی بوده و چی هست!
تابلو فرش به
فرش هایی گفته میشه که معمولاً جنبه تزیینی دارن. این فرش ها مثل تابلو قاب شده و از دیوار آویزون میشن. اکثر این نوع تابلو فرش ها در اندازه‌های بین ۳۵*۵۰ و ۵۰*۶۰ و ۷۰*۱۰۰ ۸۰*۱۲۰ ۱۰۰*۱۵۰ و ۲۰۰*۳۰۰ سانتیمتر هستن. قیمتشونم بیشتر از فرش های دیگه است.
خاستگاه این نوع فرش ها استان آذربایجان و در واقع شهر کوچیک ولی سه هزار ساله ای بنام سردروده که به خاطر سابقه طولانی و حجم عمده تولیدات این هنر، بعنوان پایتخت تابلو فرش جهان لقب گرفته. تابلو فرش های دستباف سردرود به دلیل وفور طیف رنگ و ظرافت به کار رفته در اونا، از ارزش و مقبولیت بسیاری در سطح دنیا برخورداره. این تابلو فرش ها اغلب در قالب پرتره بافته میشن، نقش‌های هنری، نقاشی، منظره و آیات قرآن از دیگه طرحهای مرسوم به کار رفته در این تابلو فرش ها هست که در واقع با ابتکار و به روز شدن هنرمندان قالیباف، این صنایع بومی نیز با شرایط زندگی روز و سلایق خریداران انطباق پیدا کرده.
هنر بافت تابلو فرش در شهرستان سردرود قدمت ۸۰ ساله داره به طوری که ۸۰ درصد از مردم این شهرستان به طور مستقیم یا غیرمستقیم از این هنر کسب درآمد می‌کنن.
با وجود این بازار تابلو فرش در
حال حاضر سهم زیادی توی فرایند تولید و صادرات فرش کشورمون رو نداره. در حالی که اگه بازارهای جهانی بتونه رونق بگیره، اقتصاد و معیشت و بازار کار خوبی برای خونواده ها ایجاد میکنه.
به طور کلی، تابلو فرش در فهرست آثار معنوی میراث فرهنگی کشور ثبت ملی شده و اولین و تنهاترین اتحادیه صنف تولیدکنندگان تابلو فرش کشور در سال ۱۳۹۰ (یعنی یه جورایی خیلی دیر!) توی شهر سردرود ایجاد شد. سردرود نشون داد اگه این صنعت رونق بگیره میتونه حتی بیکاری رو در بعضی مناطق و شهر ها به صفر برسونه. چون با توجه به شغلهای جانبی این صنف و گستره فعالیت تولیدکنندگان تابلو فرش سردرود، این شهر نرخ بیکاریش در حد صفره و در ۱۸ استان کشور برای ۲۶۰ هزار نفر شغل ایجاد کرده.
در حال حاضر، روزانه بیش از ۵۰۰ قطعه تابلو فرش در طرح و سایز های مختلف به مدیریت کارگاه های متمرکز و غیر متمرکز تولید میشه. طبق آمار توی هر خانه شهر سردرود حتما یک دار قالی برای تابلو فرش برپاست.
اخیرا در طراحی این نوع فرشها تحول بزرگی انجام گرفته و اون طراحی نقشه‌ها با کامپیوتر و در برنامه فتوشاپ و نرم افزار مخصوصه.
تابلو فرش های بافت روباتیک پدیده ای نوین در صنعت برای بافت محصولاتیه که بافت دستی آن نیازمند هزینه های بالا و زمان طولانی بوده و به دلیل ظرافت بسیار بالا خیلی دشواره. مروارید و ویرایش و افزودن ابریشم با دست ظرافت کار رو افزایش داده و دقت و سرعت بیشری به تولید محصول میده که توسط دستگاه هایی بزرگ صنعتی انجام میشه.
تاریخچه تابلو فرش ایرانی:
روند پیدایش قالی و گلیم به یکباره در سده پنجم قبل از میلاد به تکامل رسید. بعد از این زمان قالی بافی رونق گرفت. قدیمی ترین قالی ها مربوط به آسیای مرکزی و منطقه پازیریک هست که با توجه به طرح های روی قالی، مشخصه که بافندگان اون مربوط به دوره هخامنشیان هستن.
به نظر میرسه
در دوره ساسانی رواج داشته چون فرش معروف “بهار خسرو” طبق توصیفات مورخان، زربفت و گرانبها بوده که تصاویرش هم باغ گل همراه با جوی های آب و پرندگان بوده. این همون فرش معروف “بهارستان” هست که اعراب پس از شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی، به غنیمت بردن.
قالی بافی در دوره حمله اعراب برای دو قرن به رکود رسید اما تجمل پرسی خاندان اموی و نیازشون به آراستگی کاخ ها به قالی های گرانبها و نفیس ایرانی، این صنعت رو تداوم داد.
کم کم در زمینه نقش قالی تغییرات حاصل شد. طرح های هندسی رفته رفته به طرف طرح های با خطور دوار و منحنی گرایش پیدا کردن و مئتیف هایی مانند پیچک ها، گل ها، نخل های بادبزنی، توده های ابر مانند، قارچ ها، انواع حیوانات و پرندگان افسانه ای و معمولی مثل اژدها، سیمرغ، گربه وحشی، آهو در طرح های نقش قالی ایران ادغام شدن.
در دوره حکومت قره قویونلو و آق قویونلو ها در غرب ایران هم فرش های زیبایی بافته شد که متاسفانه امروزه اثری از این قالی های نفیس نیست.
قالیبافان دوره صفویه هم حدود یک هزار و پانصد تخته قالی و قالیچه از خود باقی گذاشتن.
در این دوره قالی بافی از حالت یک پیشه روستایی و چادرنشینی به مقام یک حرفه با اهمیت در کارگاه های شهری تغییر موضع داد و تجارت و صدور آن به کشورهای اروپایی شروع شد.
برای بافت یه تابلو فرش که طرح های ریز و پر پیچ و خمی داره در ابتدا، از نقشه های کاغذی استفاده می شد. بدین صورت که پس از انتخاب یک تصویر جهت بافت، تصویر مورد نظر به تناسب اندازه تابلو توسط نقاش یا با استفاده از دستگاههای چاپ تصاویر بر روی کاغذ چاپ و با تقسیم بندی شطرنجی کاغذ چاپ شده، توسط بافنده بافته می شد.
ولی با پیشرفت تکنولوژی و با استفاده از کامپیوتر و الگوریتمهای پردازش تصاویر بیتی، تصاویر مربوط به تابلو فرشها توسط نرم افزار های خاص آن به کدهایی با دو پارامتر موقعیت مکانی بر روی تصویر و رنگ هر نقطه، تبدیل میشن که به این نوع نقشه ها اصطلاحاً نقشه های کامپیوتری میگن.
به طورکلی،
به عنوان یکی از نمادهای اصیل ایرانی در دنیا شناخته شده و اینکه عکس های شخصی، خانوادگی، بزرگان، مشاهیر و هنرمندان رو روی تارو پود تابلو فرش بافت هنری نو هست که میشه به عنوان هدیه ای گرانبها و ماندگار و مخصوصا با اصالت هنر ایرانی برای عزیزان شما جالب و غافلگیر کننده باشه.
البته خب، قیمت تابلو فرش یه ذره زیاده. اما به عنوان یه هدیه ارزنده همیشه در ذهن داشته باشین. شاید یه روز خواستین یه خوب هدیه بدین. خرید یه تابلو فرش بهتر از دکوری های گرون بازاره و اینکه خرید تابلو فرش حسن سلیقه شما رو هم میرسونه.
ضمنا، بهتون پیشنهاد می کنیم که قبل از خرید تابلو فرش، یه سر به سایت شیپور صفحه فرش و تابلو فرش بزنین. اینجا تابلو فرش های دست دوم و یا تابلوهایی که افراد خودشون بافتن و دنبال مشتری میگردن، پیدا میشه. قیمتش هم بهتر از بازاره. چون همون طور که میدونین شما تو شیپور میتونین بدون واسطه و مستقیم از بافنده و یا فروشنده خریداری کنین.
تاریخچه و فرایند بافت فرش ایران
مجموعه: فرش و گلیم
فرش دستبافت, فرش ایران, بافت تابلو فرش
قدیمترین فرش دستبافت ایرانی در سال 1949 در دومین مرحله کاوشهای باستان شناس روسی، رودنکو در منطقه پازیریک کشف و به نام فرش پازیریک نامیده شد.
رودنکو در کتابی که به مناسبت این اکتشافات در سال 1953 در روسیه منتشر کرد، درباره فرش مکشوفه توضیحات مفصلی نگاشت و آن را صراحتا کار ایران و قدیمی ترین فرش ایرانی در دنیا بیان نمود. او نوشت: "بدون اینکه بتوانیم به طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین های ماد-پارت(خراسان قدیم) یا پارس است، تاریخ فرش مذکور و پارچه هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود."
سپس او اضافه می کند: "تاریخ این قالی از روی شکل اسب سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسبهای m10.jpgجنگی که به جای زین قالی بر پشت آنها گسترانده اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوریها می باشد اما در روی فرش پازیریک ریزه کاریهای مختلف و طرز گره زدن دم اسبها ، در نقوش برجسته تخت جمشید نیز دیده می شود."
در زمان تسلط مغولها (قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی) قالی بافی به سطح بسیار رفیعی از زیبایی وتکنیک رسید. شکوفایی این صنعت شاید با حکومت غازان خان (1307-1295 میلادی) مصادف بود.
اما اوج قالی کلاسیک ایرانی
را که از آن با رنسانس قالی ایران یاد می شود زمان سلاطین صفوی (1722-1499 میلادی) به ویژه زمان حاکمیت شاه طهماسب اول (1587-1524 میلادی) و شاه عباس کبیر(1629-1587 میلادی) ثبت کرده اند. از این دوران حدود 3000 تخته فرش به یادگار مانده که درموزه های بزرگ دنیا و یا در مجموعه های شخصی نگهداری می شوند.
در این دوران در کنار قصرهای پادشاهان کارگاههای قالی بافی بناشد و مراکز گوناگون که قبلا در تبریز ، اصفهان ، کاشان ، مشهد ، کرمان ، جوشقان ، یزد ، استرآباد ، هرات و ایالات شمالی نظیر شیروان ، قره باغ و گیلان وجود داشتند توسعه و رونق بیشتری گرفتند.
در همان زمان ، نقاشان و نگارگران بلندپایه طرحهای خلاصه شده و ترکیبی ترنج در وسط قالی و لچکها را در آن وارد کردند. یعنی همان طرحی که قبلا به زیباترین وضعی در قرن پانزدهم روی جلد کتابهای ارزشمند به کار می رفت.
با اشغال کشور بوسیله افغانها (1722-1721 میلادی) این صنعت و هنر رو به انحطاط گذاشت.
در قرن نوزدهم قالیهای ایرانی ، بویژه فرشهای نفیس ناحیه تبریز به اروپا راه یافتند. از سوی کشورهای اروپایی نمایندگانی به تمام کشورهای مشرق زمین گسیل شدند و با رقابت بسیار فشرده کلیه فرشهای کهنه و عتیقه را گردآوری کرده به قسطنطنیه که هنوز هم مهمترین بازار قالی مشرق زمین بود فرستادند.
با به پایان رسیدن منابع فرشهای کهنه ، شرکتهای انگلیسی (زیگلر 1883 م) آمریکایی و آلمانی به طور نامحدود اقدام به تاسیس کارگاههایی در تبریز ، سلطان آباد(اراک) ، کرمان کردند. این روال تا جنگ جهانی اول که تولید قالی به طور قابل توجهی افزایش یافته بود ادامه داشت.
فرش دستبافت, فرش ایران, بافت تابلو فرش
فرایند بافت
مراحلی که برای شروع بافت یک فرش می‌بایست رعایت گردد عبارتند از:
1ـ آماده‌سازی مواد اولیه شامل نخ‌چله، نخ پشمی(خامه)، نخ پود.
2ـ آماده‌سازی دستگاه (دار) و ابزار.
3ـ آماده‌سازی نقشه مورد نظر.
4ـ چله‌کشی (نصب نخ چله یا تارها بر روی دار قالیبافی).
5ـ بافت گلیم، ابتدای فرش.
6ـ ساده‌بافی ابتدای فرش، انجام عمل گره زدن بر روی تارها به وسیله خامه.
7ـ نقشه‌خوانی، انجام عمل گره زدن براساس خانه‌های رنگی نقشه.
8ـ انجام عمل پودکشی (پود زیر یا ضخیم و پود رو یا نازک) و عمل کوبیدن پودها.
9ـ شیرازه پیچی کناره‌ها.
10ـ عمل کوبیدن رج‌ها و قیچی‌زدن سرپرزهای اضافی.
11ـ رعایت در جلوگیری از معایب احتمالی هنگام بافت.
12ـ پایین‌کشی :اتمام کار یک فرش بافته شده.
توضیح اینکه در یک فرش تراکم گره‌ها و ظرافت آنها نمایانگر میزان مرغوبیت و کیفیت فرش است. بدین معنی که هر چه تعداد گره‌ها زیادتر و در اصطلاح فرشبافی هر چه پرتر باشد کیفیت آن بالاتر خواهد بود.
بطور کلی در قالیبافی ایران دو نوع گره متداول است.
1ـ گره ترکی (قیورد ـ متقارن) تبریز، هریس همدان، عشایر فارس و ....
2ـ گره فارسی (سنه ـ نامتقارن) فارسی‌زبانان، اراک، اصفهان، مشهد، بیرجندؤ کرمان، نائین، کاشان، قم و ....
رجشمار
رجشمارهای رایج در فرشبافی ایران از 20 تا 90 رجی میباشد.
معمولاً فرشهای درشت‌باف 20 و 25 رجی و فرشهای ایلیاتی درشت‌بافت معمولاً حدود 30 رجی هستند فرشهای متوسط خوب 40، 45 و 50 رجی هستند. فرشهای خوب 50 تا 90 رجی هستند.
تابلو فرش چیست ؟
تابلو فرش ، تکه‌هایی کوچک از فرش هستند که قاب میشوند و به دیوارها آویخته می‌گردند ؛ آنها بیشتر جنبه تزئینی دارند و به خانه‌ها رنگ ، اصالت و زیبایی می‌بخشند.
تابلو فرش به خصوص در سبک کلاسیک ( یکی از سبک‌های دکوراسیون داخلی ) از عناصر ویژه و منحصر به فرد زیباسازی داخل خانه‌هاست. شاید بتوان تابلوهای جادویی و رنگین را یکی از مفهومی‌ترین تزئینی‌ها دانست ؛ یعنی یک شی زینتی که تاریخ ، معنا ، فرهنگ و اصالت ایرانی را در خود جای داده است.
انواع تابلو فرش و طرحهای آن
تابلو فرش در دو نوع دستباف و ماشینی در بازار موجود است و کالایی محبوب و پرطرفدار بین ایرانیان میباشد. این تابلوهای جذاب و رنگین در سایزهای ۵۰*۳۵ ، ۷۰*۵۰ ، ۱۰۰*۷۰ ، ۱۲۰*۸۰ ، ۱۵۰*۱۰۰ و ۳۰۰*۲۰۰ عمومی‌تر هستند و بیشتر در بازار دیده میشوند ؛ آنها در طرحهای مختلف زیر موجودند و چشم‌ها را خیره میکنند :
مناظر طبیعی مثل جنگل ، رودخانه ، کوه ، دریا و…
نقش‌های گل مثل سبدها و دسته‌های گل
حیوانات مختلف
پرتره و چهره‌های مشهور تاریخ و هنر دنیا
آیات قرآن و احادیث
ترکیبی از تاریخ ، حیوانات و مناظر
طرح ، نقش و بازی رنگ در تابلو فرش چنان متنوع و متفاوت است که هر سلیقه ، نظر و خواسته‌ای را راضی و خشنود میکند.
تاریخچه تابلو فرش
فرش ها و تابلوهای فرش در طول تاریخ چون انسانی رشد کرده‌اند ، توسعه یافته‌اند و به تکامل رسیده‌اند و به همین دلیل است که هر دوره تاریخ در فرشهای زمانش ثبت شده است.
تاریخچه قالیبافی رشد ، گسترش و توسعه آن به سده پنجم پیش از میلاد باز میگردد. هرچند قالیبافی در دوره هخامنشی بسیار مورد توجه بود اما شواهد حاکی از آن است که در دوره ساسانی بافت تابلو فرش رونق گرفته است چراکه فرش مشهور بهارستان یا همان بهار خسرو مربوط به دوران ساسانی است که توسط اعراب به غنیمت برده شد.
تکامل این کالای زینتی از گذشته تاکنون
تکامل تابلو فرش از گذشته تاکنون
در گذشته نقشه‌های کاغذی برای بافت این تابلوهای زینتی به کار می‌رفت یعنی بعد از انتخاب طرح مورد نظر یا همان تصویر و نقش فرش ، آن طرح بر اساس اندازه فرش و با استفاده از دستگاههای چاپ روی کاغذ به چاپ می‌رسید و بافنده برای بافت ، کاغذ را شطرنجی می‌کرد. امروزه با رشد تکنولوژی و نمودارهای کشیدن تصاویر ، طرح‌ها به صورت کامپیوتری و با نرم افزارهای ویژه این کار و با روش خاصی تهیه میشوند ؛ این نقشه‌های بافت ، به نقشه‌های کامپیوتری معروف هستند.
دقت در انتخاب تابلوها
در انتخاب تابلو فرش به خصوص تابلوهای دستباف باید دقت نمایید زیرا این تابلوها به خاطر عدم توجه و بی‌دقتی در بافت ممکن است ایرادهایی داشته باشند که از زیبایی آنها به مراتب می‌کاهد.
از جمله عیب‌های این تابلوها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
عدم اصالت طرح یا نقشه
کجی آنکه در بافت ایجاد شده است
عدم کیفیت نخ استفاده شده در بافت تابلو فرش
عدم یکنواختی و نامنظم بودن اندازه‌های تابلوفرش
تابلوهای ماشینی نیز به دلایل مختلف از جمله نخ و الیاف نامناسب ، نقشه‌های بی‌هویت ، دستگاههای قدیمی ، عدم نظارت بر مراحل تولید نخ تا بافت فرش و… ممکن است ایرادهایی داشته باشند که از جذابیت آنها کم میکند.
خواندن مطلب فرش ماشینی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
بهتر است برای خرید این وسیله‌ی دکوری و چشم‌نواز به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید تا بر اساس میزان هزینه و سلیقه خود انتخابی عالی و درست داشته باشید.
انواع تابلو از لحاظ مواد اولیه
انواع تابلو فرش از لحاظ مواد اولیه
تابلو فرش از نخ‌های مختلفی بافته میشود :
نخ ابریشم مصنوعی یا طبیعی :
فرشهای بافته شده از ابریشم طبیعی (از پیله‌های ابریشم تهیه میشود) بسیار زیبا ، لطیف ، ظریف و چشم‌نواز هستند و کالایی گرانبها و لوکس محسوب میشوند.
نخ کرک : فرش‌هایی که با کرک (پشم‌های نرم روی بدن چهارپایان) بافته و قاب میشوند نیز غالبا گران قیمت هستند و طرفداران خود را دارند.
نخ پشمی (از پشم گوسفندان تهیه میشود و بر اساس نژاد گوسفند ، درجه مرغوبیت متفاوتی دارد) : یکی از پرکاربردترین مواد اولیه در بافت انواع فرش و تابلوفرش است. نخ‌های پشمی کیفیت‌های مختلفی دارند و فرش‌هایی با درجه کیفی و زیبایی متفاوتی از آنها تولید میشود.
نخ پنبه : نخ پنبه نیز پرمصرف است و غالبا در تارو پود فرشهای ایرانی استفاده میشود.
نخ اکریلیک : قیمت این نخ‌ها به نسبت نخ‌های طبیعی ارزانتر است و فرش‌هایی با قیمت‌های مناسب‌تر از آنها تهیه میشود.
نخ‌های ترکیبی و…
بهترین تابلوهای فرش دستباف و ماشینی
بهترین تابلو فرش دستباف از شهر تاریخی و چند هزارساله سردرود در آذربایجان شرقی می‌آید ؛ سردرود ، به پایتخت تابلو فرش جهان معروف است که تابلوهایش حتی به قصرها و موزه‌های دنیا رسیده است. هنرمندان بلند آوازه تبریزی به طراحی و بافت انواع متنوعی از این کالا دکوری می‌پردازند و هنر ، ظرافت ، زندگی و درخشانی را در آنها سرازیر میکنند. از ویژگی‌های این تابلوهای سردرودی میتوان به رنگهای شگفت‌انگیز و چینی‌جاهای بی‌نظیر و منظم اشاره کرد. این تابلوهای هنری و خوش‌رنگ و رو از صنایع‌دستی تبریز ، کاشان و سردرود محسوب میشوند.
همانطور که شاید بارها شنیده‌اید
بهترین فرشهای ماشینی در کارخانه‌های کاشان بافته میشوند که از نظر نوع نخ ، تراکم ، شانه و… مرغوب ، با کیفیت و زیبا هستند ؛ فرشهای کوچک قاب شده نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
در جمع‌بندی نهایی باید گفت که نوع دستباف این تابلوها گرما ، جذابیت و جادو را به دیوار خانه‌ها می‌آورند ؛ میتوان ساعت‌ها آنها را تماشا کرد و به احساس بافنده حین بافتنشان پی برد اما نوع ماشینی آن نیز در صورت حفظ کیفیت در تهیه ، زیبا هستند و قیمتی ارزانتر و مناسب‌تر دارند.
