چرا موتور سیکلت خفه میکند؟
همانطور که همه موتور سوارها و عشق موتورها میدانند موتور سیکلت در دو نوع مختلف وجود دارد: موتور سیکلت دو زمانه و موتور سیکلت چهار زمانه. میتوان گفت با گذشت زمان موتور سیکلت دو زمانه که شکل سادهتری دارد و فرایند کار موتور فقط در دو مرحله انجام میگیرد، جای خود را به موتور سیکلت چهار زمانه که پیشرفتهتر است داده است. تعمیر موتور تصادفی در محل با این وجود موتور دو زمانه به علت برخورداری از مزایا و برتریهایی که نسبت به موتور چهار زمانه دارد، هنوز هم در ساخت و تولید انواع موتور سیکلتها مورد استفاده قرار میگیرد. ما در این نوشتار قصد داریم تعمیر موتورسیکلت کاربراتور و انژکتور دلایل خفه کردن موتور سیکلت به خصوص موتور سیکلت دو زمانه را بیان نماییم و به پاسخ سوال چرا موتور سیکلت خفه میکند برسیم. پس تا پایان این نوشتار با ما همراه باشید.
دلایل خفه کردن موتور سیکلت
در خفه کار کردن موتور سیکلت عوامل متعددی میتواند دخیل باشد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خفه کردن موتور سیکلت به دلیل نیم سوز شدن رله موتور سیکلت
رله یک نوع کلید الکتریکی میباشد که فرمان باز و بسته شدن آن توسط یک مدار الکتریکی دیگر صادر میشود. این کلید به روشهای مختلفی همچون روش مکانیکی، روش حرارتی، روش مغناطیسی و روش الکتروستاتیک باز و بسته میشود. رله در واقع نوعی تقویت کننده است که میتواند جریانی قویتر و بزرگتر از جریان مدار فرمان خود را هدایت نماید. در موتور سیکلت زمانی که رله نیم سوز شود و همزمان با کار کردن موتور سیکلت دمای آن افزایش یابد، باعث میشود موتور سیکلت خفه کند.
کثیف بودن فیلتر بنزین
یکی از عوامل دیگر خفه کردن موتور سیکلت کثیف بودن فیلتر بنزین میباشد. فیلتر بنزین از جمله فیلترهایی است که در پیشرانه موتور سیکلت به کار میرود و وظیفه پاک سازی آلایندهها را به عهده میگیرد. کیفیت بنزین مورد استفاده و نیز آلودگیهای محیطی دو عامل مهمی هستند که میتوانند کارکرد فیلتر بنزین را تحت تاثیر قرار داده و در کارکرد آن خلل ایجاد نمایند. از این رو تعویض به موقع فیلتر بنزین میتواند نقش به سزایی در بالا بردن عمر پیشرانه موتور سیکلت و قطعات مختلف آن داشته باشد.
به طور معمول باک موتور سیکلتها که از فلز و یا مواد با دوام ساخته میشوند، محل رسوب ذرات معلق در بنزین میباشند. این ذرات زمانی که موتور سیکلت تکان میخورد در بنزین شناور شده و در نتیجه در مسیر ورود به پیشرانه حرکت مینمایند. اما فیلتر بنزین که در سر راه مسیر ورودی بنزین به موتور قرار میگیرد، باعث میشود بنزین پاک سازی شده و ذرات معلق وارد موتور نشود. در واقع این کار توسط کاغذهایی صورت میگیرد که در برابر بنزین مقاوم هستند. آلودگیها در این کاغذها به دام میافتند و در نتیجه از ادامه مسیر باز میمانند.
نکته
زمانی که فیلتر بنزین کثیف باشد، مسیر ورودی بنزین به پیشرانه موتور سیکلت تا حدودی مسدود شده و از این رو فشار زیادی بر روی پمپ بنزین موتور سیکلت وارد مینماید. این فشار نهایتاً منجر به داغ کردن موتور، خفگی و یا سوختن آن میشود. از علایم کثیف بودن فیلتر بنزین موتور سیکلت این است که چون کثیفی فیلتر بنزین موتور سیکلت باعث عدم سوخت رسانی مناسب به آن میشود، لذا توان موتور کم میشود و راندمان آن پایین میآید. اگر در شرایط عادی موتور سیکلت شما بد کار کرد و یا لرزش داشت میتواند نشات گرفته از کثیفی فیلتر بنزین باشد.
از طرفی زمانی که کشش موتور هنگام سواری در سربالاییها کاهش داشت و یا این که هنگام صبح با تک استارت روشن نشد میتواند نشان از کثیفی فیلتر بنزین موتور سیکلتتان باشد. چرا که کثیفی فیلتر بنزین باعث میشود بنزین به موتور نرسد و در نتیجه موتور روشن نشده و یا دیر روشن شود. اگر موتور شما با تک استارت روشن نشد، شما ناچارید سویچ موتور را چند ثانیه باز بگذارید تا بنزین به موتور برسد و روشن شود. البته تغییر صدای موتور سیکلت نیز میتواند دلیلی بر کثیف بودن فیلتر موتور سیکلت باشد که باید در اسرع وقت بررسی شده و عیب یابی شود.
تعویض فیلتر بنزین
برای این که موتور خوب کار کند نیاز دارد بنزین خالص از آلودگیها را دریافت کند. لذا زمان تعویض فیلتر بنزین به مکانی که فرد در آن زندگی میکند بستگی دارد. هر اندازه که آلودگی محیط بیشتر باشد نیاز به تعویض فیلتر بنزین بیشتر میشود. به عنوان مثال در شهرهایی مثل تهران و جنوب ایران که هوا بسیار آلوده است و آلایندههای مختلفی نظیر ریزگردها در هوا وجود دارد، عمر تمامی فیلترهای موتور سیکلت کمتر شده و به میزان قابل توجهی کاهش مییابد. البته اگر موتور سیکلتی را خریداری میکنید که دارای دفترچه راهنماست میتوانید به آن مراجعه کرده و از زمان تعویض فیلتر موتور سیکلت خود آگاه شوید. چرا که معمولاً در دفترچه راهنما زمان تعویض فیلتر بنزین را یادآوری میکنند. چون فیلتر بنزین ارزان است میتوانید هر بار که روغن موتور سیکلت خود را تعویض میکنید، فیلتر بنزین را نیز تعویض کنید.
فیلتر بنزین موتور سیکلت
خفه کردن موتور سیکلت به دلیل وجود مشکل در شمع
شمع موتور یکی از قطعات مهم موتور سیکلت است و نقش به سزایی در مصرف سوخت و همچنین نحوه کارکرد موتور دارد. این قطعه در موتور مسئول تولید جرقه و در نتیجه ایجاد اشتعال در درون محفظه سیلندر است. شمع مخلوط سوخت و هوا را که درون محفظه سیلندر متراکم شده را مشتعل کرده و آن را تبدیل به نیروی محرکه مینماید. در نتیجه میتوان گفت شمع با مصرف سوخت و آلودگی هوا رابطه مستقیمی دارد. این قطعه که از اجزای مختلفی ساخته شده است، جریان الکتریکی را از وایر میگیرد و با الکترود انتقال میدهد. عایق سرامیکی دور شمع از انتقال جریان به بدنه موتور جلوگیری مینماید. زمانی که این عایق سرامیکی دچار شکستگی شود، جریان الکتریکی اتلاف میشود و شمع موتور به درستی کار نمیکند.
ساختار شمع
شمع دارای دو الکترود است. یک الکترود منفی و یک الکترود مرکزی مثبت. الکترود منفی در بدنه شمع قرار دارد و بخشی از الکترود مرکزی مثبت از عایق سرامیکی بیرون آمده و کنار الکترود منفی جای میگیرد. به فاصله این دو الکترود گپ شمع میگویند. در قسمت وسط شمع نیز یک مهره جای دارد که آچار شمع برای باز و بسته کردن شمع در آن قرار میگیرد. حال زمانی که به هر دلیل در کار شمع موتور خللی ایجاد شود، مثلاً عایق سرامیکی بشکند، رنگ شمع تغییر کند و غیره باعث میشود موتور به درستی کار نکند و به اصطلاح خفه کند. برای کارکرد بهتر موتور سیکلت باید در صورت مشاهده هر مشکلی در شمع آن را تعویض کرد تا موتور سیکلت در بهترین حالت سوخت و شتاب قرار بگیرد، با تک استارت روشن شود و دیگر دچار خام سوزی و یا لرزش نشود.
تنظیم نبودن کاربراتور موتور سیکلت
یکی از دلایل دیگر خفه کردن موتور سیکلت عدم تنظیم کاربراتور آن میباشد. کاربراتور وسیلهای است در سیستمهای کاربراتوری و سوخت رسانی که وظیفه دارد سوخت مورد نیاز موتور را به نحوی آماده کند که موتور در هر شرایطی به بهترین نحو ممکن کار کند. یک کاربراتور زمانی که مشکلی نداشته باشد و نیز به خوبی تنظیم شده باشد، باید در زمانی بسیار کوتاه هوا و سوخت را به طور صحیح با هم مخلوط کند تا موتور بتواند در هر شرایطی کار کند، مصرف سوخت موتور را در وضعیت عادی کاهش دهد، در حالت بار کامل حداکثر قدرت را تامین نماید، باعث روشن شدن موتور سیکلت در هر درجه حرارتی شود و کارکرد منظم آن را در حالت دور آرام تضمین نماید.
زمانی که موتور سیکلت در یکی از زمینههای فوق مشکل داشته باشد، نشان دهنده این است که کاربراتور مشکل دارد و یا این که به خوبی تنظیم نشده است. به طور مثال اگر در هنگام تاپ اسپید زدن بعد از چند لحظه موتور سیکلت گاز نخورد و خاموش شود و دوباره بعد از چند دقیقه روشن شود، نشان دهنده این است که سوزن متصل به شناور بیش از حد کیپ است و یا پیچ هوا به خوبی تنظیم نشده است و نسبت بنزین به هوا بیشتر است.
خفه کردن موتور سیکلت به دلیل تغییر میزان غلظت روغن
در طراحی یک سیستم احتراقی همچون انجین موتور سیکلت، قایق موتور، خودرو، موتور برق و غیره که عمل روان کاری در آنها با روغن موتور انجام میگیرد، محاسبات دقیق فضای خالی بین قطعات همچون فضای خالی که بین سیلندر و پیستون وجود دارد، فضای خالی که بین چرخ دندههای گیربکس وجود دارد، فضای خالی که بین یاتاقانهای زیر شاتون و میل لنگ وجود دارد و غیره انجام میگیرد تا این فضاها به وسیله روغن موتور پر شده، اصطکاک کاهش یابد و آب بندی دقیق صورت بگیرد. معمولاً با توجه به چگالی حجمی روغن، این فضاهای خالی محاسبه و طراحی میشوند. حال اگر میزان غلظت روغن تغییر یابد، نه تنها منجر به کاهش اصطکاک نمیشود، بلکه میزان آن را نیز افزایش داده و باعث میشود قطعات نسبت به هم سختتر حرکت کنند.
با سخت حرکت کردن قطعات، دما افزایش مییابد، راندمان عملکرد موتور کمتر شده و در نتیجه آسیبهای زیادی را به قطعات وارد کرده و در برخی موارد نیز باعث خفگی موتور میشود. وقتی روغن موتور مناسب انتخاب شود، قطعات بهتر روان کاری شده، دما هنگام حرکت موتور کاهش مییابد، میزان ساییدگی قطعات کمتر شده و مواد معلق ناشی از سوختن بنزین بیشتر جذب میشود. در عوض استفاده از روغن موتورهای نامناسب باعث کاهش سرعت، افزایش فشار به یاتاقانهای میلنگ، افزایش مصرف سوخت، افزایش دمای موتور، آسیب به رینگهای پیستون و بلبرینگهای دو سر میل لنگ و فشار به پمپ روغن میشود و عملکرد موتور را کاهش داده و از میزان راندمان آن میکاهد.
بسته شدن ناگهانی دریچه ساسات
یکی از عوامل دیگر خفه کردن موتور سیکلت بسته شدن ناگهانی دریچه ساسات میباشد. در وسایل نقلیه موتوری ساسات به دکمه دریچه هوای کاربراتور گفته میشود. وقتی این دریچه بسته میشود، از ورود هوا به کاربراتور جلوگیری میشود. در نتیجه این عمل گاز وارد شده به موتور از لحاظ بنزین قویتر میشود و در نتیجه باعث بهتر روشن شدن موتور در هوای سرد میشود. حال اگر به هر دلیلی ساسات باز نشود و یا این که شناور کاربراتور به خوبی تنظیم نشده باشد، سوخت زیادی به موتور ارسال میشود و در نتیجه موتور فلوت کرده و یا به اصطلاح خفه میکند.
اگر موتور به این علت خفه کرده باشد باید با باز نگه داشتن دریچههای ساسات و گاز و نیز با استارت زدن سوخت اضافی موتور را از آن خارج کرد تا موتور با همان مقدار سوختی که لازم دارد روشن شود. با باز کردن کاربراتور و تعویض و یا تعمیر دریچه ساسات میتوان از به وجود آمدن چنین مشکلی جلوگیری کرد. همچنین اگر کاربراتور کثیف باشد میتواند باعث خفگی موتور سیکلت شود. زمانی که پس از گرم شدن موتور سیکلت دوباره به ساسات نیاز باشد، باید شناور داخل کاربراتور را تنظیم کرد. گاهی اوقات نیز ممکن است بنزین در پیاله کاربراتور گرم شود و در نتیجه انبساط آن فشار زیادی را به پیاله وارد نماید و منجر به خارج شدن سوخت اضافی از ژیگلور شده و موتور خفه کند.
خفه کردن موتور سیکلت به دلیل معیوب بودن اگزوز
اگزوز یکی از قطعات اصلی موتور سیکلت است که وظیفه دارد گازهای خروجی از موتور را به بیرون هدایت کند. حال اگر به هر دلیلی این قطعه مهم کارایی خودش را از دست بدهد عملکرد موتور سیکلت را تضعیف میکند و در برخی موارد نیز ممکن است باعث خفه کردن موتور سیکلت شود. خارج شدن بیش از اندازه دود از اگزوز و نیز سوختن ناقص بنزین میتواند نشان دهنده این باشد که سوخت زیاد وارد موتور شده است و یا این که شمعها به خوبی جرقه نمیزنند.
هر دو مورد عاملی هستند که میتوانند نیروی موتور را کاهش داده و از عملکرد مناسب آن بکاهند. بنزین وقتی ناقص میسوزد که ترکیب سوخت و هوا در محفظه احتراق به طور کامل مشتعل نمیشود و احتراق در جای دیگری از موتور اتفاق میافتد. درست نبودن نسبت ترکیب سوخت با هوا و وجود یک ایراد برقی میتواند چنین مشکلی را به بار بیاورد. سر شمعها هم در صورتی که از دوده، روغن و غیره پوشیده شده باشد، باعث میشود بنزین ناقص سوخته و دود سیاه از اگزوز خارج شود. وقتی چنین حالتی به وجود میآید میتواند به انجین آسیب برساند. از طرفی اگر دود سیاه همراه با بوی بد باشد نباید موتور سیکلت را حرکت داد بلکه باید آن را با بکسل کردن جهت تعمیر به اولین تعمیرگاه رساند.
خفگی موتور سیکلت دو زمانه
دلایلی که در بالا ذکر کردیم، دلایل کلی خفه کردن موتور سیکلت هستند. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم بیشتر موتور سیکلتهایی که مورد استفاده قرار میگیرند دو زمانه هستند. موتورهای دو زمانه سرعت و شتاب بالایی دارند برای همین در بین موتور سواران از محبوبیت بسیاری برخوردار هستند. لذا در این قسمت قصد داریم دلیل خفگی موتور دو زمانه را به طورخلاصه مورد بررسی قرار دهیم و راه برطرف کردن آن را نیز بیان نماییم.
موتور دو زمانه زمانی دچار خفگی میشود که موتور سوار بر اثر هندل زیاد باعث میشود سوخت زیاد وارد سیلندر شده و در نتیجه موتور خفه کند. در این حالت معمولاً وایر شمع خیس میشود و نمیتواند جرقه بزند. در نتیجه موتور روشن نمیشود.
وقتی موتور سیکلت سرد است موتور سوار باید به روش زیر هندل بزند تا از خفگی آن جلوگیری کند:
ابتدا باید ساسات را بکشد تا دریچه کاربراتور باز شود. با این کار سوخت بیشتری وارد سیلندر میشود.
سپس باید چند بار هندل را بکشد ( معمولاً سه تا چهار بار) تا صدای اولین جرقه موتور را بشنود.
در مرحله بعد باید ساسات را بخواباند و دوباره هندل بزند. فقط باید توجه کند زمانی که ساسات را کشیده است اگر زیاد هندل بزند یا فراموش کند ساسات را بخواباند سوخت زیادی وارد سیلندر میشود و در نتیجه سر شمع را خیس مینماید. در این حالت باید سعی کند سوخت را از سیلندر خارج کند و سر شمع را خشک نماید تا دوباره بتواند هندل و موتور را روشن نماید.
راه رفع خفگی موتور سیکلت دو زمانه
در صورتی که موتور سیکلت دو زمانه دچار خفگی شد نیز میتوانید به روش زیر عمل کنید:
دریچه ساسات را مکرراً بکشید تا کاربرات به طور کامل باز شود. هنگام استارت زدن باید ترمز زنجیر را نیز درگیر کنید. باید آنقدر استارت بزنید تا مطمئن شوید موتور دچار خفگی شده است. بدون آن که شمع را دربیاورید و آن را خشک کنید و یا بدون این که تمام سوخت اضافی را از سیلندر خارج کنید امکان استارت زدن موتوری که کاملاً دچار خفگی شده است وجود نخواهد داشت. برای درآوردن شمع باید در ابتدا درپوش فیلتر هوا و بعد از آن خود فیلتر هوا را خارج کنید تا فضای کافی برای دسترسی به شمع را داشته باشید.
سپس باید سیم شمع و بعد خود شمع را خارج کنید. بعد از آن که سوخت اضافی را از موتور خارج کردید به سرعت رطوبت شمع را خشک خواهید کرد. بعد از آن که سوخت اضافی را خارج کردید هندل را ۱۰ تا ۲۰ بار بکشید. بعد با یک دستمال تمیز سر شمع را تمیز کنید و آن را سر جایش قرار دهید. سیم شمع را دوباره متصل کنید و فیلتر هوا و درپوش را سر جایش قرار دهید. بعد باید مطمئن شوید دریچه ساسات بسته است. ترمز زنجیر را درگیر کنید و استارت بزنید. اگر از این دستورالعمل پیروی کنید دیگر با خفگی موتور دو زمانه مشکلی نخواهید داشت. چرا که به محض خفگی میتوانید مشکل را حل کرده و موتور را روشن کنید.
ما برای حمل و نقل از جایی موتورسازی سیار به جای دیگر از وسایل نقلیه مختلفی استفاده میکنیم. موتور سیکلت نیز از جمله همین وسایل است که میتواند جهت حمل و نقل به کمک ما بیاید. به خصوص زمانی که با مشکل ترافیک مواجه هستیم تعمیرات سیار موتورسیکلت و میخواهیم سریعتر به مقصد برسیم. اما اگر از همین موتور سیکلت مراقبت نکنیم و ایرادهای آن را در اسرع وقت رفع ننماییم، ممکن است در مواقع حساس و زمانی که به آن خیلی نیاز داریم، دستمان را در حنا بگذارد و ما را در موقعیتی قرار دهد که دیگر کاری از دستمان برنیاید. تعمیرکار سیار موتورسیکلت موارد متعددی وجود دارد که دلایل روشن نشدن موتور سیکلت را بیان میکند که با هم به آنها میپردازیم.
به طور مثال خود را در موقعیتی تصور کنید تعمیر موتورسیکلت تصادفی که در رفتن به جایی عجله دارید. به همین دلیل تصمیم میگیرید برای زودتر رسیدن به مقصد از موتور سیکلت استفاده کنید. ولی به محض سوار شدن متوجه میشوید موتور سیکلت روشن نمیشود. در آن موقع چه حسی به شما دست میدهد؟! حتماً دوست دارید بدانید چرا موتور سیکلتتان روشن نمیشود تا سریع دست به آچار شوید و آن را تعمیر کنید. ما با نوشتن این مقاله به کمک شما میآییم و با یافتن پاسخ سوال “چرا موتور سیکلت روشن نمیشود؟” شما را با دلایل روشن نشدن موتور سیکلت آشنا میکنیم تا با توسل به آنها بتوانید در مواقع حساس و بحرانی که به موتور سیکلت نیاز دارید اما روشن نمیشود، خود را نجات دهید.
انواع موتور سیکلت
قبل از این که دلایل روشن نشدن موتور سیکلت را بیان کنیم، بهتر است با انواع موتور سیکلتها و طرز کار آنها آشنا شویم تا بتوانیم با درک صحیحی از نحوه کار آنها اقدامات لازم را انجام دهیم.
اگر علاقهمند به موتور سیکلت باشید و از سواری با آن لذت ببرید، حتماً میدانید که ما دو نوع موتور سیکلتداریم: موتور سیکلت دو زمانه و موتور سیکلت چهار زمانه. موتور سیکلتهای دو زمانه و موتور سیکلتهای چهار زمانه با یکدیگر خیلی فرق دارند. نحوه کار آنها نیز بسیار متفاوت از هم است.
موتور سیکلتهای دو زمانه و طرز کار آنها
در موتورهای دو زمانه عملکرد موتور در دو مرحله صورت میگیرد: مرحله احتراق و مرحله تخلیه. فناوری به کار رفته در این نوع موتورها بسیار ساده و ابتدایی است تا آنجایی که به غیر از دو مرحله فوق عملکرد خاص دیگری در این موتورها صورت نمیگیرد.
در مرحله احتراق سوخت و هوا در سیلندر ترکیب شده و زمانی که جرقه زده میشود، این مخلوط مشتعل میشود. از اشتعال این مخلوط انفجاری صورت میگیرد که پیستون را به سمت پایین سوق میدهد. همزمان که پیستون حرکت کرده و به سمت پایین سوق پیدا میکند، ترکیب سوخت و هوا به سمت محفظه پوسته موتور یا همان میل لنگ مکیده میشود. به محض آن که پیستون به پایینترین نقطه ممکن خود رسید، راه گاه تخلیه باز شده و فشار موجود در سیلندر باعث میشود تا گازهایی که از اشتعال سوخت و هوا به وجود آمدهاند، به بیرون از سیلندر حرکت کنند.
مرحله مکش
در مرحله مکش، یعنی مرحله ورود سوخت – هوا، زمانی که پیستون از پایینترین قسمت سیلندر آغاز به حرکت به سمت بالا مینماید، راه گاه ورودی باز شده و حرکت پیستون باعث میشود مخلوط در محفظه میل لنگ فشرده شود. با انجام شدن این فرایند ذرات درون سیلندر به یکدیگر نزدیکتر میشوند. در این مرحله گازهای حاصل از احتراق یعنی همان گازهای خروجی از سیلندر خارج شده و همزمان مخلوط تازه از سوخت و هوا وارد آن میشود.
در مرحله بعدی، یعنی مرحله تراکم مونتومی که در میل لنگ وجود دارد، باعث میشود پیستون به سر جای اول خود یعنی جایی که برای جرقه زنیِ دوباره آماده میشود، بازگردد و دوباره مرحله تراکم شکل گیرد. زمانی که مخلوط سوخت و هوا در پیستون متراکم میشوند، در محفظه میل لنگ مکش به وجود میآید. مکش ایجاد شده Reed Valve که شیری تشکیل یافته از ورقه فولادی نازک که باعث ایجاد جریان یک طرفه سیال میشود، را باز میکند و باعث مکیده شدن روغن – سوخت – هوا از کاربراتور میشود. زمانی که پیستون به بالاترین نقطه ممکن رسید، مرحله جرقه انجام شده و چرخه مجدداً تکرار میشود.
نقش پیستون در موتورهای دو زمانه
همانطور که مشاهده کردید، پیستون در موتورهای دو زمانه عملیات متفاوتی انجام میدهد:
پیستون از یک سمت دارای محفظه احتراقی است که مخلوط سوخت و هوا را متراکم میکند و انفجاری را به وجود میآورد که به واسطه آن انرژی زیادی آزاد میشود. پیستون که در محفظه میل لنگ قرار گرفته است، مخلوط سوخت و هوا را از کاربراتور میمکد و از Reed valve از مخلوط گذشته و به دلیل فشاری که در سیلندر وجود دارد، مخلوط به سمت داخل محفظه احتراق حرکت میکند. همزمان قسمتی از پیستون مانند سوپاپ عمل کرده و موجب باز و بسته شدن راه گاههای ورودی و خروجی میشود.
بنابراین پیستون در موتورهای دو زمانه از اهمیت به سزایی برخوردار است و کارهای بسیاری انجام میدهد. لازم به ذکر است در موتورهای دو زمانه، روغن آنها باید همراه سوخت بنزین و به طور همزمان به داخل باک ریخته شود. با انجام این کار میل لنگ دیواره سیلندر و میله متصل کننده روان کاری میشوند. در موتورهای دو زمانه چنانچه روغن به باک ریخته نشود، عمر موتور بسیار کوتاه خواهد شد و کارکرد خود را سریع از دست خواهد داد.
موتور سیکلتهای چهار زمانه و طرز کار آنها
در موتورهای چهار زمانه عملکرد موتور در چهار مرحله انجام میگیرد: مرحله مکش، مرحله تراکم، مرحله توان و مرحله تخلیه. روش کار موتور چهار زمانه با روش کار موتور دو زمانه بسیار متفاوت است. موتور چهار زمانه فرایند پیچیدهتری دارد و از به روزترین و رایجترین سیستمهای موتوری دنیاست. با این حال شرکتهای تولید کننده موتور سیکلت در ساخت و تولید موتور سیکلتها بیشتر از موتورهای دو زمانه استفاده میکنند که آن هم دلایل خاص خودش را دارد که از حوصله این بحث خارج است. با این حال ما در این مقاله به بیان دلایل کلی که باعث میشوند هر نوع موتور سیکلتی روشن نشود خواهیم پرداخت.
دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
بعد از آشنایی با موتور سیکلتهای دو زمانه و چهار زمانه و نحوه کارکرد آنها نوبت به دلایل روشن نشدن موتور سیکلت میرسد. در زیر به اختصار عواملی را بررسی میکنیم که هر یک به تنهایی میتواند عاملی برای روشن نشدن موتور سیکلت به شمار رود و ما را یک قدم به پاسخ سوال “چرا موتور سیکلت روشن نمیشود؟” نزدیکتر کند. در حالت کلی روشن نشدن موتور سیکلت دو دلیل اصلی دارد: ۱٫ وجود مشکل در سیستم برق رسانی موتور سیکلت ۲٫ وجود مشکل در سیستم سوخت رسانی. اختلال در کارکرد هر یک باعث میشود موتور سیکلت روشن نشود.
خالی بودن باک یکی از بارزترین دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
در برخی مواقع ممکن است علت روشن نشدن موتور سیکلت خالی بودن باک آن از بنزین باشد. شما باید هر چند وقت یک بار باک موتور سیکلت خود را چک کرده و اطمینان حاصل کنید بنزین دارد. اگر بنزین نداشت دلیل روشن نشدن آن مشخص میشود، اما اگر موتور سیکلت بنزین داشت و روشن نشد باید به دنبال عامل و یا عوامل دیگری باشید که باعث شدهاند موتور سیکلت روشن نشود. درضمن این نکته را از یاد نبرید که در موتور سیکلتهای دو زمانه همراه با بنزین باید روغن نیز به داخل باک اضافه کنید تا موتور سیکلت خوب کار کند.
تنظیم نبودن کاربراتور موتور سیکلت
یکی دیگر از دلایل روشن نشدن موتور سیکلت عدم تنظیم کاربراتور است. کاربراتور وسیلهای است در سیستمهای کاربراتوری و سوخت رسانی که وظیفه دارد سوخت مورد نیاز موتور را به نحوی آماده کند که موتور در هر شرایطی به بهترین نحو ممکن کار کند. یک کاربراتور زمانی که مشکلی نداشته باشد و نیز به خوبی تنظیم شده باشد، باید در زمانی بسیار کوتاه هوا و سوخت را به طور صحیح با هم مخلوط کند تا موتور بتواند در هر شرایطی کار کند، مصرف سوخت موتور را در وضعیت عادی کاهش دهد، در حالت بار کامل حداکثر قدرت را تامین نماید، باعث روشن شدن موتور سیکلت در هر درجه حرارتی شود و کارکرد منظم آن را در حالت دور آرام تضمین نماید.
زمانی که موتور سیکلت در یکی از زمینههای فوق مشکل داشته باشد، نشان دهنده این است که کاربراتور مشکل دارد و یا این که به خوبی تنظیم نشده است. به طور مثال اگر در هنگام تاپ اسپید زدن بعد از چند لحظه موتور سیکلت گاز نخورد و خاموش شود و دوباره بعد از چند دقیقه روشن شود، نشان دهنده این است که سوزن متصل به شناور بیش از حد کیپ است و یا پیچ هوا به خوبی تنظیم نشده است و نسبت بنزین به هوا بیشتر است.
کمبود ولتاژ باتری یکی دیگر از دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
گاهی اوقات ممکن است ولتاژ کم باطری موجب سخت استارت خوردن موتور سیکلت شود. در برخی مواقع نیز ممکن است باطری شارژ خالی کند که در این صورت موتور سیکلت روشن نخواهد شد.
گیرپاژ کردن موتور سیکلت
گیرپاژ کردن اصطلاحی که در مکانیکیها و تعمیرگاهها زیاد شنیده میشود، به معنی قفل کردن موتور است. گیرپاژ کردن از جمله عواملی است که باعث میشود موتور سیکلت روشن نشود. همانطور که میدانید پیشرانه موتور سیکلت شامل قطعات متعددی است که با همدیگر به صورت تنگاتنگ همکاری می کنند تا موتور روشن شود و حرکت کند. از آنجایی که این همکاری در فضایی متحرک انجام میگیرد، دما به مقدار زیادی افزایش مییابد. از طرفی گرمایی که ناشی از انجام احتراقها و نیز در تماس بودن قطعات با یکدیگر است نیز به نوبه خود باعث افزایش دما میشود. اگر این افزایش دما که حاصل فعل و انفعالات موتور است، به درستی دفع نشود، مشکلاتی را برای موتور به وجود خواهد آورد. قطعاتی که در تماس و نزدیکی بسیار به هم قرار دارند، بنابراین در روغن کاری و روان کاری آنها نیز باید دقت کرد.
پیشرانهها طوری طراحی شدهاند که در حالت عادی و در صورتی که موتور سالم است، دفع گرما و روان کاری به شکل مناسبی انجام میگیرد. اما چنانچه مشکلی در این بین به وجود آید، باعث کم کاری در یک بخش شده و در نتیجه پیشرانه از آن قسمت دچار مشکل میشود. در صورتی که این نقص و کم کاری در سطح وسیعی انجام بگیرد، باعث میشود پیشرانه از کار بیفتد. زمانی که پیشرانه از کار میافتد به اصطلاح میگویند موتور قفل کرده و یا گیرپاژ کرده است.
دلایل گیرپاژ کردن موتور سیکلت
زمانی که موتور روشن است، در سیلندرهای آن، در هر دو باری که میل لنگ میچرخد، یک بار عمل انفجار انجام میگیرد. اگر تعداد سیلندرها و دور موتور افزایش یابد، گرمای حاصل از آن نیز بالاتر میرود. گرمای حاصل از این فعل و انفعالات باید توسط سیستم خنک سازی موتور به درستی دفع شود. حال اگر این اتفاق به درستی انجام نگیرد که از دلایل مهم به وجود آمدن این حالت تخلیه مقدار زیادی از آب موجود در سیستم خنک سازی و یا سوختن واشر سرسیلندر است، موتور گیرپاژ خواهد کرد.
وقتی واشر سرسیلندر میسوزد، باعث میشود کمپرس سیلندر به سیستم خنک سازی وارد شود و منجر به وارد کردن فشار به اتصالات، شیلنگها و غیره شود و در نهایت باعث پارگی و یا ترکیدگی آنها شود. با پاره شدن و ترکیدن شیلنگها، اتصالات و غیره میزان زیادی آب خارج خواهد شد. در این وضعیت گرمای زیادی که در موتور ایجاد شده است دفع نمیشود و در مدت زمان اندکی دمای آن به مقدار زیادی افزایش مییابد.
نکته
کاری که در این وضعیت انجام میشود، خاموش کردن پیشرانه میباشد. در این وضعیت رینگها، پیستون و جداره سیلندر به خاطر گرمای حاصل از کار دچار انبساط حجمی میشوند. چون جنس این قطعات با هم متفاوت است، لذا میزان و سرعت خنک شدن آنها نیز متفاوت خواهد بود. از طرفی چون دمای این قطعات بیش از حد مجاز بالا رفته است، خنک شدن آنها باعث میشود این قطعات درون هم قفل شوند.
در این حالت معمولاً میگویند موتور، پیستون و رینگ چسبانده و یا قفل کرده است. زمانی که آب موتور به صورت یک جا خالی میشود باید علاوه بر به کار انداختن سیستم خنک کاری که باعث میشود موتور سرد شود، هر چند ثانیه یک بار با استارتهای کوچک از قفل شدن پیستون و رینگ درون سیستم جلوگیری کرد.
نقش عوامل دیگر درگیرپاژ کردن موتور سیکلت
از دیگر دلایل روشن نشدن موتور سیکلت عدم روان کاری مناسب موتور است. این عیب معمولاً از زیر موتور رخ میدهد و آغاز آن از یاتاقانهاست. وقتی روغن موتور کم باشد و یا یاتاقانها به درستی روان کاری نشوند، باعث میشود لایه نازک روغن بین آنها از بین برود و در نتیجه اصطکاک بیش از اندازه در قسمت تماس با شاتونها ایجاد شود. اصطکاک ایجاد شده باعث میشود دسته شاتون دور میل لنگ قفل شود. در این حالت شاتون به جای آن که از ناحیه یاتاقانها به شکل صحیحی دور میل لنگ دوران کند و پیستون را به شکل خطی به پایین و بالا حرکت دهد، به شکل درستی دور میل لنگ دوران نمیکند و در نتیجه باعث کوبیده شدن پیستون به بغلها و جداره سیلندر میشود.
شاتون زدن
صدای حاصل از این برخوردها به همراه صدایی که نتیجه ضربههای شاتون به یاتاقان و میل لنگ است، نشان دهنده یاتاقان زدن است. در این حالت باید موتور را خاموش کرد و برای رفع مشکل پیش آمده چارهای اندیشه کرد. چرا که اگر موتور خاموش نشود، دسته شاتون به خاطر ضربهها و فشارهای نامتعارفی که به آن وارد شده از کمر میشکند و به بلوک موتور برخورد کرده، آن را شکسته و از آن خارج میشود. به این حالت اصطلاحاً شاتون زدن و یا دست درآوردن شاتون گفته میشود.
در حالت شاتون زدن نیز گفته میشود موتور سوخته و یا قفل شده است. از دیگر دلایلی روان کاری نادرست در موتور وجود آب در سیستم روان کاری است که آن هم از سوختن واشر سرسیلندر ناشی میشود. وقتی آب درون روغن موتور وجود داشته باشد باعث میشود لایه روغنی که روی یاتاقان ایجاد شده به طور ناگهان از بین برود و مشکلات بیان شده را برای موتور پدید آورد.
ساییدگی و فرسودگی رینگ پیستون از دیگر دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
از دیگر دلایل روشن نشدن موتور سیکلت ساییدگی و فرسوددگی رینگ پیستون و عملکرد نامناسب آنها است. رینگها وظایف مختلفی دارند که از مهمترین آنها میتوان به حفظ تراکم در بالای پیستون اشاره کرد. اگر رینگهای مذکور ساییده و یا فرسوده شوند، در مرحله تراکم، مخلوط سوخت و هوا از منافذ موجود به پایین سیلندر حرکت کرده و در نتیجه از میزان آنها کاسته میشود. واضح است که در این وضعیت انفجار بهینهای ایجاد نمیشود که موتور را روشن نماید.
قفل شدن هندل از دیگر دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
از دیگر دلایل روشن نشدن موتور سیکلت قفل شدن هندل موتور سیکلت است. از علتهای عمدهای که باعث میشود هندل موتور سیکلت قفل کند این است که مهره داخل هواکش و پیچ ساسات کاربراتور باز میشود. در اثر مکش پیستون وارد سیلندر شده و از بالا آمدن پیستون جلوگیری میکند و درنتیجه باعث قفل شدن هندل میشود. برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین حالتی باید در موقع پاک کردن فیلتر هواکش مهرههای داخل هواکش و نیز پیچ ساسات به خوبی سفت شوند.
مشکل فیلتر سوپاپها یکی دیگر از دلایل روشن نشدن موتور سیکلت
سوپاپ یکی از قطعات موتور است که روی سرسیلندر قرار گرفته و ورود مخلوط سوخت و هوا و خروج دود را کنترل مینماید. سوپاپ خوب و با کیفیت باید بتواند حرارت زیاد را تحمل کند، حرارت خود را به خوبی به بدنه سرسیلندر انتقال دهد، در مقابل ضربات مقاوم باشد و ساییده نشود. زمانی که فیلتر سوپاپها مشکل داشته باشد ممکن است باعث شود موتور سیکلت روشن نشود و یا این که بعد از روشن شدن دوباره خاموش شود.
اصطلاح آب بندی چیست؟
منظور از آب بندی عمل صحیح عملکرد و قرار گیری قطعات و اجزای خودرو میباشد که پس از مونتاژ قطعات به دلیل وجود اصطحکاک هایی که بین اجزای مونتاژ شده وجود دارد این قطعات در اثر کارکرد در جای خود با عمل سایشی اقدام به قرارگیری صحیح در جای خود می نمایند که در اصطلاح آب بندی گفته می شود. اما تازمانی که این قطعات به صورت درست در جای خود قرار نگرفته اند هرگونه فشار کاری که به آنها وارد گردد تعمیر موتورسیکلت در محل باعث میگردد که عمل سایش صورت نگیرد و عمل شکستگی و یا ایجاد ترک هایی باعث گردد که قطعات آسیب ببیندد و در طی مدت کوتاهی از کار بیوفتند و عملا باعث ایجاد هزینه و آسیبهای بعضا جبران ناپذیری گردند.
اصول پایه آب بندی انجین:
شرکت های موتورساز سیار سازنده موتورسیکلت و ماشین قبل از فروش مرحله اول آب بندی را انجام و پس از اطمینان از صحت عملکرد و رفع عیب های احتمالی اقدام به فروش می نمایند. عمل آب بندی در موتور سیکلت ها سه مرحله ای می باشد. اما در کشور ایران چنین رویه ای توسط هیچ یک از سازندگان طی نمی شود و این امر به مشتری واگذار میگردد. که متاسفانه شاهد هستیم که اکثر عموم مردم با ذهنیت های اشتباه و نظرات بی پایه و اساس بدون داشتن هیچ دانش فنی اقدام به آب بندی می نمایند. شاید بار ها شنیده باشید که عموم مردم مخصوصا تعمییرکاران گفته اند آنقدر برانید تا موتور شما وحشی شود. آب بندی صحیح انجین افزایش عمر موتورسیکلت را تضمین میکند. در این بخش روش آب بندی صحیص توضیح داده میشود.
زمانی که شما یک موتورسیکلت را خریداری می نمائید توسط کارخانه سازنده روغنی در موتور ریخته شده است این روغن از بهترین و مرغوب ترین روغن های موتور می باشد زیرا که اولین استارت یک انجین نیازمند یک روغن بسیار با کیفیت می باشد که به خوبی بتواند اصطحکاک اولیه بین قطعات را کاهش دهد. زمانی که برای اولین بار انجین استارت می شود می بایستی حدود ۱ دقیقه انجین در حالت عادی ( در اصطلاح درجا ) کارکند تا کلیه قطعات به صورت کامل روغن کاری شوند سپس به آرامی با افزایش میزان سوخت دور موتور را از ۱۰۰۰rpm تا حداکثر ۲۵۰۰rpm رسانده تا با افزایش فشار روغن ذرات بسیار ریزی که در لحظه اول استارت انجین بر اثر سایش از قطعات جدا شده اند در سطح روغن به حرکت در آیند سپس انجین را در حالت عادی رها نموده تا ۳ دقیقه.
اخطار: در زمان آب بندی نباید دسته گاز به آخر برسد و یا دور موتور از حد مجاز فراتر رود
در موتور سیکلت ها عملیات آب بندی اصلی و حیاتی موتور سیکلت ۰ تا ۳۰۰ کیلومتر اول صورت می گیرد که عمر انجین و عملکرد صحیح آن در مرحله اول می باشد در مرحله دوم آب بندی که بسته به تکنولوژی ساخت انجین کمی متفاوت است تقریبا از ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ کیلومتر ادامه دارد که با نام مرحله ریسک معرفی می گردد که در این مرحله هرگونه ایراد احتمالی انجین موتورسیکلت در آن نمایان خواهد شد و در بیش از ۱۶۰۰ به بعد مرحله اطمینان از عملکرد میباشد و می توانید حداکثر قدرت و سرعت را از موتور انتظار داشته باشید.
در مرحله اول تحت هیچ شرایطی نبایستی دمای انجین بالا رود و یا به انجین فشار وارد گردد و یا دور موتور از حد معینی فراتر رود اما افزایش سرعت هیچ گونه مشکلی ندارد یعنی اگر دور موتور یک موتورسیکلتی بر روی ۵۰۰۰ دور در دقیقه باشد و سرعت آن ۱۰۰ کیلومتر در ساعت بود هیچ گونه مشکلی وجود ندارد تنها در زمان آب بندی مرحله اول که مربوط به انجین می باشد دور موتور از اهمیت برخوردار می باشد بعد از مرحله اول که با افزایش دور موتور، سرعت نیز افزایش می یابد و عملکرد ترمز ها و سیستم سوخت و سوپاپ ها و پمپ روغن و شاتون و میل لینگ در مرحله حساسی هستند زیرا که اگر ایرادی در مرحله اول به وجود آمده باشد در مرحله دوم نمایان می گردد.
پس در زمان آب بندی باید به این نکات توجه داشته باشید و به حرف های بی پایه و اساس اصلا توجهی نکنید و هیچ گونه به انجین موتورسیکلت فشار وارد نکرده و در تا ۱۶۰۰ کیلومتر حداقل ۳ بار تعویض روغن داشته باشید چراکه عمر انجین شما به روغن خیلی مربوط است و همانطور که قلب با خون کار می کند قلب موتورسیکلت شما نیز با روغن، امیدواریم از این مطلب نهایت استفاده را برده باشید، شرکت نیکران موتور پاسارگاد نماینده انحصاری روغن eni ایتالیاست که لازم بذکر است این برند از بهترین برندهای تولید کننده روغن موتور در دنیا می باشد.
توجه : برای موتورسیکلت از روغن هایی استفاده کنید که دارای استاندارد موتورسیکلت باشند که در ادامه برایتان خواهیم گفت.
چگونه عمر موتورسیکلت خود را افزایش دهیم؟
موتورسیکلت به خصوص در ایران پنچری سیار موتورسیکلت یکی از محبوبترین وسایل نقلیه است که بین جوانان محبوبیت دارد و عده خیلی زیادی آن را به دلایل مختلف به خودرو ترجیح میدهند. اما درست مثل خودرو موتورسیکلت موتورسازی سیار شبانه روزی نیز در صورت نگهداری نامناسب مستهلک میشود و هزینههای اضافی برای تعمیر و نگهداری روی دست کاربر میگذارد. در این مقاله به بررسی شش نکته مهم پرداختهایم که میتوانند باعث افزایش طول عمر موتورسیکلت شما شوند و کمک کنند از پرداخت هزینههای اضافه اجتناب کنید.
موتورسیکلت خود را تمیز نگه دارید
واضح است که موتورسیکلت امداد موتور سیار تمیز عمر بیشتری خواهد داشت. چرک و کثیفی میتواند به درون موتور و اجزای دیگر موتورسیکلت رسوخ کند و بدنه یا قطعات حساس آن را بپوساند.
تمام قسمتهای پلاستیکی باید با محصولات نگهدارندهی رنگ نظافت شوند تا منفذهای آنها بسته شود و از سخت شدن و ترک خوردن آنها جلوگیری شود.
برای بدنه و قطعات فلزی موتور نیز باید از یک اسپری زد زنگ و خوردگی استفاده شود تا عمر آنها افزایش پیدا کند و ماندگاری بیشتری داشته باشند. به خصوص اگر موتورسیکلت شما مدتهای طولانی بدون استفاده میماند.
مشکلات موتور را قبل از دردسر ساز شدن برطرف کنید
آیا هنگام راندن موتور صداهای اضافی از آن خارج میشود؟ آیا فرمان کمی اذیت میکند؟ آیا موتور شما آن شتاب و احساس نرمی گذشته را ندارد؟ آیا قطعهای از موتورسیکلت شما شکسته است؟
برای تعمیر موتور سیکلت خود معطل نمانید، چون هر چه بیشتر صبر کنید سطح آسیب بیشتر میشود. حتی وقتی که فکر میکنید با عقب انداختن تعمیر یک قطعه دارید در هزینه صرفهجویی میکنید به این فکر کنید که در آینده مجبور به پرداخت هزینه بیشتری خواهید شد. عقب انداختن تعمیرات یکی از عوامل اصلی کاهش عمرم موتور است.
نگهداری از موتور
مهمترین قسمت موتورسیکلت، موتور آن است که به تمام قطعات دیگر قدرت میرساند. همیشه از دستورالعمل شرکت سازنده برای نگهداری از موتور پیروی کنید و روغن موتور را هر شش ماه یا هر ۴۸۰۰ کلیومتر (هر کدام که زودتر رخ دهد) تعویض کنید. این باعث روانتر شدن عملکرد موتور میشود، دمای آن را خنگ نگه میدارد و به بسته شدن پیستونها نیز کمک میکند.
در تعویض روغن بخشهای دیگر موتور نیز دقت کافی داشته باشید و زیاده روی نکنید. اگر قصد خرید موتور دست دوم دارید، در بررسی مشکلاتی که موتور موتورسیکلت ممکن است داشته باشد دقت زیادی کنید.
فیلتر هوا
فیلترهوای کثیف و گرفته اجازهی تنفس مناسب به موتورسیکلت شما نمیدهد و این باعث از دست رفتن توان آن میشود چون هوا عامل اصلی احتراق درون موتور است. این مسأله حتی تاثیر مستقیمی روی میزان مصرف سوخت موتور دارد زیرا موتور مجبور میشود برای رسیدن به توان مورد نیاز سوخت بیشتری مصرف کند.
قیلتر هوا را به صورت مداوم بیرون آورده و تمیز کنید. در صورتی که عمر مفید آن به پایان رسیده بدون تعلل آن را تعویض کنید. فیلتری که به صورت صحیح کار نکند باعث ورود گرد و خاک و ذرات ریز به درون موتور می شود که به کاهش عمر و عملکرد موتور میانجامد.
سیستم احتراق
در بهبود عملکرد موتور افراط نکنید
تکنیکهای زیادی برای تیونینگ موتورسیکلت و بهبود عملکرد آن وجود دارند که در اکثر آنها برای افزایش توان موتور نیاز به اضافه کردن قطعات جدید است. اقداماتی از این دست اگر به صورت تخصصی و با آگاهی از عملکرد فنی موتور صورت نگیرد میتواند به کاهش عمرمفید موتورسیکلت شما بینجامد. یک مثال خوب نصب اگزوز جدید روی موتور بدون جایگزین کردن کاربراتوری است تا جریان هوای اضافی را تامین کند.
در صورت شک داشتن در مورد سلامت موتورسیکلت خود، حتما از یک متخصص خود مشورت بگیرید. در پایان می توان حفظ سلامت موتورسیکلت را در دو اصل خلاصه کرد کار نکشیدن خیلی زیاد از موتور و تعمیر قطعات به محض خراب شدن و بروز مشکل.
- ۹۸/۱۰/۱۲